Teza konferencji
Arystoteles mianuje przestrzeń bezkształtną materią, której działania człowieka nadają formę. Kant jako pierwszy stwierdza, że przestrzeń jest produktem ludzkiej wyobraźni porządkującym czas i miejsce a nie elementem świata. Dla Henriego Bergsona przestrzeń jest spoiwem, które umożliwia człowiekowi uchwycenie relacji między jej poszczególnymi częściami składowymi. Przestrzeń zatem ujawnia się w percepcji zjawisk, zdarzeń i rzeczy. Kant wiąże projektowanie z działaniami, które rozgrywają się w wyobraźni twórcy, Kantor uważa, że wszelkie formy rodzą się w przestrzeni a ona sama nie jest „biernym pojemnikiem, w którym umieszczamy przedmioty”. Przestrzeń zyskuje tu cechę formotwórczą – bezpośrednio z niej wyłaniają się zjawiska podlegające percepcji, nie jest tłem ani figurą – jest czasem i miejscem w doświadczeniu odbiorcy. Jej cechą nie jest statyczność, ale dynamika zmian – wydarza się za każdym razem inaczej, w zależności od świadomości i wyobraźni doświadczającego. W tym rozumieniu przestrzenie ekspozycyjne, muzealne bardziej niż miejsce, w którym wystawia się sztukę stają się bliższe widowiskom, spektaklom na wpół improwizowanym. Gdzie element improwizacji osadzony jest w zaangażowaniu widza, podjęciu przez niego aktywnej intelektualnej i emocjonalnej współpracy z przestrzenią, w której się znalazł, którą „zwiedza”. Od projektanta przestrzeni zależy w jakim stopniu to „zwiedzanie” przekształci się w „przeżywanie”. Słynne Mc Luhannowskie „The Medium is The Message” można odnieść do projektowania wystaw: medium jest przekazem – przestrzeń staje się treścią - komunikatem, i chodzi o to, aby ta treść spójna była z narracją, celem ekspozycji, językiem wystawianej twórczości czy opowiadanej historii. Dopóki nie będą spójne – przekaz również nie będzie spójny, a zwiedzanie dalej będzie biernym oglądaniem wystawionych eksponatów. Komunikacja za pomocą przestrzeni i traktowanie przestrzeni jako komunikatu ma tożsamy z treścią wpływ na odbiorcę, stanowi spektakl dla zmysłów i ustanawia nowe wzorce percepcji. Jak projektować przestrzenie doświadczania, które nie tylko rozbudzą uśpione zmysły, ale wydobędą prawdę z niesionego przekazu? Żyjemy w czasach zdominowanych już nie przez informacje – a ich fragmenty, nakładające się na siebie i nadpisujące na wierzchu kolejne swoje wersje. Ciągły przekaz danych w postaci kakofonii obrazów, dźwięków i pojęć nie jest liniowy, tka wokół nas gęstą sieć, w której prawda istnieje równolegle ze swoimi zakrzywionymi odbiciami w czarnych lustrach. Jest ich tyle, że szkoda już czasu na wartościowanie, szukanie właściwej wersji, pierwowzoru, nowe wypierają nowe w tempie niekompatybilnym z biorytmem człowieka. Czy w obliczu sztucznej inteligencji, która potrafi za nas szybciej i sprawniej tłumaczyć rzeczywistość, nie jest nam wszystkim potrzebny zwrot w kierunku człowieka, tego co ludzkie, bliskie mu i przez to prawdziwe, niedoskonałe i intuicyjne, bliższe naturze niż zero-jedynkowy sposób zapisu rzeczywistości? Znów posługując się tekstami Mc Luhanna nie odcinać się od nowych technologii, a raczej traktując je jako narzędzia przedłużające działanie człowieka, nauczyć się nadawania rzeczom i zjawiskom odpowiednich proporcji.
Przyjmowanie przestrzeni jako języka komunikacji zbliża projektowanie komunikacji wizualnej i projektowanie przestrzenne, pokazuje, że mają wspólne obszary, ale ze względu na różne ramy odniesienia potrzebne jest dostosowanie teorii z obu dziedzin, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób są ze sobą powiązane i jak wzajemnie rezonują. Zmierzenie się z tematem umożliwi naukowcom i praktykom – kuratorom, projektantom, artystom, producentom przestrzeni ekspozycyjnych wyjście poza tradycyjne dyscypliny projektowe i poszerzenie zakresu teorii i praktyki projektowania przestrzeni ekspozycyjnych.
